Czym jest darowizna?
Darowizna jest nieodpłatnym przekazaniem jakiejś części majątku drugiej osobie. Nieodpłatnym, czyli wtedy, gdy darczyńca nie uzyskuje nic w zamian za świadczenie. Najczęściej występuje w rodzinie – czy to rodzic chce wspomóc swoje dziecko, czy może brat siostrę, albo siostra brata. Nie tylko pieniądze mogą być darowizną. Równie dobrze zalicza się do niej nieruchomość czy samochód. Bliskie osoby przekazują sobie takie rzeczy, nie zastanawiając się nad tym, czy muszą w związku z tym dopełnić formalności. Okazuje się jednak, że tak. Darowizna, nawet od rodziny jest opodatkowana. Do pewnej kwoty jest wolna od tego podatku, ale wciąż istnieje obowiązek złożenia odpowiedniego pisma do urzędu, powiadamiającego o nabyciu majątku. Przepisy odnośnie umowy darowizny można znaleźć w Kodeksie Cywilnym (art. 888-902), a samą darowiznę reguluje Ustawa z dnia 28 lipca 1983 o podatku od spadku i darowizn (Dz.U. z 2021 r. poz. 1043).
Czy darowiznę w rodzinie należy zgłaszać?
Nie każdą darowiznę otrzymaną w rodzinie trzeba zgłaszać. Nie masz tego obowiązku, jeśli otrzymałeś majątek od najbliższej rodziny, a kwota ta nie przekroczyła 9637 zł (w ciągu pięciu lat od jednej osoby). Zwolniony zostaniesz ze złożenia odpowiedniego pisma również wtedy, gdy umowa darowizny została sporządzona w formie aktu notarialnego. Dzieje się to zazwyczaj wtedy, gdy mamy do czynienia z przepisaniem nieruchomości. W tym przypadku, to na notariuszu ciąży obowiązek powiadomienia urzędu skarbowego o wykonanym precedensie.
Ale co wtedy, gdy darczyńca nie był Twoją najbliższą rodziną? Co w ogóle znaczy najbliższa rodzina? Aby odpowiedzieć na te pytanie, musimy przyjrzeć się poszczególnym grupom podatkowym. Przy okazji podpowiemy jaka jest kwota wolna od podatku przy każdej z grup.
| Grupa | Kto do niej należy | Kwota wolna od podatku |
| Grupa I | małżonek, zstępni*, wstępni**, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie | 9637 zł |
| Grupa II | zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonków pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych | 7276 zł |
| Grupa III | inni nabywcy | 4902 zł |
* Zstępni oznaczają syna, córkę, wnuków i prawnuków.
** Wstępni to matka, ojciec, dziadkowie.
Dodatkowo z grupy I wyodrębnia się osoby należące do 0 grupy podatkowej, są to:
- małżonek,
- zstępni,
- wstępni,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
0 grupa podatkowa (najbliższa rodzina) jest całkowicie zwolniona z obowiązku podatkowego. Oznacza to tyle, że nawet jeśli uzyskasz od nich kwotę większą niż 9637 zł, nie musisz od tej sumy odprowadzać podatku do skarbu państwa. Pamiętaj jednak, że wciąż ciąży na Tobie obowiązek złożenia druku SD-Z2 do urzędu skarbowego.
Jakie są zwolnienie z podatku od darowizny? Kiedy nie trzeba płacić podatku?
Uporządkujmy sobie wiedzę. Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku musisz dostać darowiznę lub spadek od kogoś z grupy 0, czyli od najbliższej rodziny. Unikniesz zapłacenia podatku również wtedy, gdy nie przekroczysz kwoty wolnej od podatku, która jest inna w zależności od stopnia spokrewienia z darczyńcą. Pamiętaj jednak, że nie liczy się jednorazowy wpływ, a datek przekazywany przez 5 lat od jednej osoby. Czyli jeśli w jednym roku dostałeś od swojego zięcia lub synowej 5000 zł, w drugim 1000 zł, w trzecim 2000 zł i w czwatym też 2000 zł, to łącznie w przeciągu 4 lat otrzymałeś 10000 zł i tym samym przekroczyłeś kwotę wolną od podatku. Wtedy musisz złożyć odpowiedni druk i zapłacić podatek. Nie zapłaciłbyś go jednak, gdybyś na przykład przez 5 lat dostawał od osoby z I grupy podatkowej po 1000 zł.
Sama wysokość podatku jaki musisz zapłacić zależna jest od wysokości darowizny i od osoby, od której ją dostałeś.
Jak zgłosić darowiznę?
Aby zgłosić darowiznę musisz wypełnić druk nazywany formularzem SD-Z2. Jednak to nie wszystko. Potrzebny będzie Ci jeszcze dokument potwierdzający nabycie darowizny. Jeśli jest to nieruchomość czy samochód, sprawa jest dość prosta. Tak samo w przypadku, gdy dostałeś przelew pieniężny – wystarczy wtedy pobrać wyciąg z banku potwierdzający wpłatę. Sam druk SD-Z2 możesz znaleźć w internecie. Podzielony jest na sekcje, które musisz wypełnić. Pamiętaj jednak, że szare pola wypełnia urzędnik, a ty tylko wpisujesz dane w pola białe. Co musisz zawrzeć w druku SD-Z2?
- Na początku wpisujesz swój numer PESEL bądź NIP. Dane te są potrzebne do identyfikacji Twojej tożsamości.
- Podajesz termin, kiedy dostałeś darowiznę i kiedy powstał dzień obowiązku podatkowego.
- Wpisujesz nazwę urzędu skarbowego, w którym złożysz wypełniony formularz. Podajesz cel złożenia formularza, czyli zaznaczasz „złożenie zgłoszenia”.
- Wypełniasz dokument danymi identyfikacyjnymi obdarowanego, czyli swoimi i danymi darczyńcy.
- Kolejna sekcja odpowiada tytułowi nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych – jeśli to była darowizna zaznaczasz właśnie ją.
- Podajesz rodzaj dokumentu potwierdzającego nabycie darowizny.
- Wpisujesz dane dotyczące nabytych rzeczy lub praw majątkowych.
- Zaznaczasz stopień pokrewieństwa, czyli wskazujesz kim jest dla Ciebie osoba, która przekazała Ci darowiznę.
- Jeśli darowizna była pieniędzmi, zaznaczasz jak została Ci przekazana.
- Podpisujesz się na dokumencie, wpisujesz swoje imię, nazwisko i datę wypełnienia.
Po wypełnieniu tych wszystkich danych, formularz jest gotowy. Możesz złożyć go albo do urzędu skarbowego odpowiadającemu Twojemu miejscu zamieszkania (jeśli przedmiotem darowizny była nieruchomość, musisz złożyć dokument w urzędzie skarbowym w miejscowości, w której jest ona postawiona), albo przesłać go drogą elektroniczną na portalu podatkowym.
Staraj się druk wypełnić czytelnie, najlepiej drukowanymi literami. Możesz to także zrobić komputerowo.
Do kiedy należy zgłosić darowiznę?
Data do kiedy możesz zgłosić darowiznę jest różna w zależności od tego, od kogo ją dostałeś. Jeśli podarował Ci ją ktoś z grupy zerowej, masz na to aż 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. W przypadku jednak, gdy istnieje zobowiązanie zapłaty, bo przekroczyłeś próg podatkowy dla danej grupy, masz tylko miesiąc na to, by złoćyć druk SD-Z2 w swoim Urzędzie Skarbowym. Liczony jest oczywiście od momentu otrzymania darowizny lub przyjęcia spadku.
Jakie są konsekwencje niezgłoszonej darowizny?
Istnieje na Tobie obowiązek zgłoszenia darowizny i zapłaty podatku, gdy darowizna tego wymaga. W momencie, gdy tego obowiązku nie dopełnisz musisz liczyć się z konsekwencjami. Wszystko zależy od tego, jak kosztowne były rzeczy Ci podarowane i od tego, jak do sprawy podejdzie urząd skarbowy. Oficjalnie powinieneś otrzymać karę pieniężną za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego, a w dodatku zapłacić należny podatek. Pamiętaj więc o tym, by złożyć odpowiedni druk, chyba, że jesteś z tego obowiązku zwolniony. Przypominamy, że dzieje się tak tylko w przypadkach, gdy umowa darowizny jest aktem notarialnym, lub darczyńca pochodzi z I grupy podatkowej, a kwota nie przekroczyła 9637 zł w ciągu pięciu lat.
