Co to jest weksel?
Weksel to papier wartościowy. W większości przypadków posługują się nim przedsiębiorcy, istnieją jednak sytuacje, gdy to zwykła osoba fizyczna może skorzystać z jego funkcji. O jakich sytuacjach mowa? Weksel najczęściej stosuje się przy pożyczaniu pieniędzy, a więc na przykład bank może poprosić Cię o zabezpieczenie w ten sposób kredytu, który chcesz zaciągnąć. Po podpisaniu takiego papieru wartościowego, zwanego deklaracją wekslową lub zobowiązaniem wekslowym, stajesz się dłużnikiem wekslowym. Sam weksel jest regulowany aktem prawnym, noszącym nazwę Prawo wekslowe, pochodzącym aż z 1936 roku. To jedna z najstarszych ustaw w naszym kraju. Od momentu jej istnienia, wprowadzono do niej bardzo mało zmian.
Rodzaje weksli – weksel własny czy weksel trasowany?
Istnieją dwa rodzaje weksli – własny i trasowany. Weksel własny nazywany jest też czasami suchym, solą albo prostym. Jego sporządzenie odbywa się zgodnie z zasadami, wypisanymi w prawie wekslowym. Taki sporządzony papier wartościowy jest zobowiązaniem do zapłaty. Wystawca weksla swoim podpisem zapewnia, że spłaci sumę pieniężną w określonym w dokumencie miejscu i czasie remitentowi. W tym przypadku, wystawca weksla jest również jego akceptantem. Weksel trasowany jest z kolei pisemnym zobowiązaniem do polecenia zapłaty. Brzmi to może podobnie, jednak różnica polega na tym, że w wekslu trasowanym, nikt nie zobowiązuje się, ani nie przyrzeka, że zapłaci daną sumę wekslową. Taki dokument zawiera tylko polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej skierowane przez wystawcę do trasata.
Kim jest dłużnik wekslowy? Jak nim zostać?
Najprościej mówiąc, dłużnik wekslowy, to osoba, która podpisała się pod wekslem. Co jednak w przypadku, gdy na takim zobowiązaniu widnieją podpisy kilku osób? Wtedy już mowa o odpowiedzialności solidarnej dłużników. Wierzyciel może zażądać spłaty albo od jednego z dłużników, albo od wszystkich na raz. Oprócz pojęcia „dłużnik wekslowy” występują również takie takie tajemnicze zwroty jak: wystawca weksla, indosant weksla, akceptant weksla i poręczyciel weksla. Art 47. Prawa wekslowego mówi: „Kto weksel wystawił, przyjął, indosował lub zań poręczył, odpowiada wobec posiadacza solidarnie.”. A więc każda z wypisanych osób może być dłużnikiem wekslowym. Kim dokładnie są? Jakie pełnią role?
- Wystawca weksla – ta rola przypada temu, który zapisał na zobowiązaniu wekslowym słowo „zapłacę” i podpisał się pod tym; wystawca weksla jest najczęściej również dłużnikiem wekslowym.
- Indosant weksla – jest to ktoś, kto puszcza dany weksel w obieg, jednocześnie przekazujac tym prawa wynikające z podpisanego dokumentu, innej osobie. Gdy dojdzie do indosu, indosant weksla staje się również dłużnikiem wekslowym.
- Akceptant weksla – może nim zostać na przykład osoba, gdy w przypadku trasowanego weksla, jego posiadacz wypisze ją jako trasata, czyli tego, który zobowiązuje się do zapłaty i zażąda od niego wykupienia weksla w określonym miejscu i czasie. Gdy zostanie to przez tę osobę zaakceptowane, wtedy trasat staje się akceptantem.
- Poręczyciel weksla – najprostsza do zrozumienia funkcja, bo jest to po prostu dodatkowe zabezpiczenie wziętego kredytu. Poręczyciel podpisuje się na wekslu i zobowiązuje się do zapłaty weksla, gdy dłużnik nie będzie w stanie tego zrobić.
Dłużnik wekslowy a wystawca weksla – czym się różnią?
Wspomnieliśmy, że wystawca weksla najczęściej jest dłużnikiem wekslowym, jednak te pojęcia nie są do końca tożsame. Dłużnik wekslowy obejmuje swoją definicją więcej osób, niż tylko wystawcę, a więc jest to szersze pojęcie. Dłużnikiem wekslowym może być także na przykład indosant, ale indosant nie może być wystawcą. Wystawca weksla jest niezbędną osobą, by w ogóle taki dokument został sporządzony. I jest on ważny, gdy tylko zostanie przez niego podpisany. Inne osoby nie muszą także składać na nim podpisu, by zachował on swoją moc prawną.
Dłużnik wekslowy a egzekucja weksla – co warto wiedzieć?
Weksel jako papier wartościowy ma bardzo dużą moc prawną. Gdy nie wywiązesz się ze zobowiązania i nie wykupisz weksla, wierzyciel składa wtedy pozew o zapłatę do sądu. Ważny jest fakt, że w przypadku weksla nie będziemy mieli do czynienia ze standardową, długą procedurą sądową. Wszystko załatwia zwykły pozew w trybie postępowania nakazowego, a samo roszczenie przez wierzyciela swoich praw, opiewa na niskie koszta. Po tym, postępowanie egzekucyjne następuje bardzo szybko. Weksel jest takim rodzajem zobowiązania, które jest wygodniejsze dla wierzyciela, aniżeli dla dłużnika. Wszystko dlatego, że gdy sąd wyda wyrok, osoba ma na zapłatę tylko 14 dni, a gdy nie wywiąże się z tego, jej konto zajmie komornik. W praktyce, jako dłużnik, nie masz jakichkolwiek szans na wybronienie się. Sąd będzie patrzył tylko na dowody przedstawione przez wierzyciela. Nie będzie dla niego również ważny w ogóle fakt, że umowa, która stanowiła podstawę wystawienia weksla, była ważna czy też nie. Weksel został podpisany i to dla sądu jest najistotniejsze.
Weksel in blanco – na co powinien zwracać uwagę dłużnik wekslowy?
Weksel in blanco jest dość specyficznym rodzajem dokumentu. Ma zastosowanie wtedy, gdy do końca nie wiadomo, jaka kwota będzie ostatecznie do zapłaty. Przypadek może taki nastąpić na przykład wtedy, gdy wystąpią jakieś niespłacone w terminie raty kredytu. Przez to suma powiększy się, ponieważ zostaną naliczone dodatkowe odsetki. Weksel in blanco nie jest więc do końca uzupełniany – zostaje puste pole w miejscu, gdzie później będzie trzeba wpisać wysokość sumy wekslowej. Do uzupełnienia można również zostawić termin płatności czy sposób wezwania dłużnika do zapłaty, choć najczęściej nie wpisuje się właśnie kwoty. Wierzyciel jednak sam z siebie nie może jej uzupełnić weksla w dowolny sposób. Do weksla in blanco dołączana jest deklaracja wekslowa. W niej zawarte są informacje o tym, kiedy i w jaki sposób weksel może zostać uzupełniony.
Pożyczki pod weksel – czy to bezpieczne?
Najważniejsze jest, abyś nigdy nie podpisywał żadnego dokumentu bez wiedzy, jakie konekwencje on ze sobą niesie. Musisz znać swoje prawa i obowiązki, zanim złożysz podpis na wekslu. Dopiero dzięki dobrej znajomości zasad będziesz mógł w razie czego dochodzić swoich spraw. Jednak, tak jak wspomnieliśmy wcześniej, w przypadku tego papieru wartościowego, prawo stoi po stronie posiadacza weksla, a więc wierzyciela. Dlatego dla udzielającego pożyczkę, jest to bezpieczny sposób, by zabezpieczyć swoje interesy. W przypadku braku płatności jest w stanie tanio i szybko, rządać sądownie spłaty zadłużenia. Dla drugiej strony jest to jednak o tyle kłopotliwe, że w przypadku jakichkolwiek kwestii spornych, obrona w sądzie jest w zasadzie niemożliwa. Kolejną sprawą są weksle in blanco, które czasem mimo deklaracji wekslowej, są uzupełniane nielegalnie większymi kwotami. Jeśli więc masz wybór, radzimy zastanowić się dwa razy, zanim podpiszesz się pod wekslem i zobowiążesz się w ten sposób do spłaty zadłużenia. W końcu są inne sposoby zabezpieczenia kredytu, jak na przykład żyrant.
