Franczyza. Co to jest i na czym polega?

Czym jest franczyza?

Franczyza (ang. franchising) to prowadzenie działalności gospodarczej w oparciu o współpracę między niezależnymi finansowo i prawnie przedsiębiorstwami (tj. franczyzobiorcą i franczyzodawcą).

Jest to dokładnie sprzedaż produktów, usług lub technologii firmy, która już istnieje, ma swój własny model biznesowy i wartości. To działalność według już ustalonych zasad. Ten system polecany jest szczególnie osobom, które chciałyby zostać przedsiębiorcami, ale nie mają pomysłu na własny biznes. Franczyza to bezpieczne rozwiązanie, które eliminuje wiele zagrożeń, na które narażone są osoby otwierające własne firmy. W przypadku franczyzy dostaje się wsparcie, szkolenia, a także tzw. know-how, czyli całą fachową wiedzę odnośnie prowadzenia biznesu. Nie musisz się martwić się także o rozpoznawalność, ani o marketing, ponieważ to główna firma o to dba. Przejmujesz logotyp, znak towarowy, nazwę i sposób prowadzenia firmy. Często franczyzodawca pomaga również w wyborze lokalu, a także pracowników.

Na czym polega franczyza?

Podpisujemy umowę franczyzy, która udziela nam licencji na działanie pod stworzoną już marką. To tam określone są wszystkie prawa i obowiązki. Najważniejsze jest, by przede wszystkim postępować zgodnie z wartościami firmy i nie działać na jej szkodę. Nawet najmniejsze potknięcie może mieć wpływ na całą firmę i wszystkie jej oddziały. Jest to więc duża odpowiedzialność, którą trzeba udźwignąć na barkach. Po podpisaniu umowy, franczyzodawca, pod którym działasz, najprawdopodobniej wyśle Cię na szkolenia. Jemu także zależy na tym, aby cała współpraca przebiegła jak najpomyślniej, dlatego upewni się, że jesteś na tyle komponenty, by móc pracować pod jego marką.

Nie zapomnijmy również o pieniądzach. Na sam początek będziesz musiał wnieść swój kapitał i opłacić najważniejsze rzeczy. Będziesz także zobligowany do płacenia procenta od sprzedaży usług czy towarów swojemu franczyzodawcy.

Franczyza – model oparty o współpracę

Franczyza jest systemem partnerskim, opartym przede wszystkim o współpracę. I franczyzobiorcy zależy, by działalność przynosiła zyski i franczyzodawcy, by jednocześnie rozrastać się, stawać się bardziej rozpoznawalnym, ale zgodnie z odpowiednimi, wymyślonymi przez niego standardami. Wspomnieliśmy już o tym, że działanie pod czyimś szyldem jest odpowiedzialnością, ale również sposobem na to, by przynieść obu stronom korzyści. Wraz z umową dostarczany jest pakiet franczyzowy, w którym zawarte jest wszystko, co będzie potrzebne do prowadzenia biznesu. Poznamy wszystkie tajniki firmy i ich przepis na sukces. Oczywiście będziemy zobowiązani do poufności wszystkich informacji, które uzyskamy.

Pakiet franczyzowy zawiera:

1. Nazwę i znak towarowy firmy franczyzodawcy – każdy znak towarowy, czyli graficzne lub słowne oznaczenie, jakim wyróżniają się produkty danej firmy, jest chroniony prawem i używać go może tylko właściciel, albo osoba, której udzielono licencji.
2. Opis warunków finansowych, czyli przedstawienie opłat jakie franczyzodawca będzie pobierał.
3. Podręcznik operacyjny, określa zasady oraz warunki współpracy i zawiera najważniejsze informacje takie jak:
   • sposób prowadzenia fimy i jej wartości,
   • wytyczne doboru lokalu i pracowników oraz wzór umów, jaka jest z nimi zawierana
   • wytyczyne dotyczące handlu i spraw technicznych,
   • szkolenia, jakie będzie musiał odbyć franczyzobiorca przed rozpoczęciem działalności (np. księgowe, marketingowe, dotyczące usług lub produktów, którymi będzie się zajmował),
4. Know-how, które w zależności od rodzaju franczyzy dzieli się na:
   • wiedzę dotyczącą prowadzenia działalności i wskazówki pomagające dobrze zarządzać firmą,
   • albo pakiet produktów lub usług, które franczyzobiorca będzie sprzedawał.

Jakie są rodzaje franczyzy?

Franczyzę można podzielić według kilku kluczy. Jeśli weźmiemy pod uwagę to, co będziemy oferować i w jaki biznes się zaangażujemy, wyklaruje nam się podział na franczyzę:

• dystrybucyjną, czyli będziemy sprzedawać produkty pod pewną marką czyli np. sklep taki jak Żabka.
• usługową, która polega na oferowaniu pewnych usług, a nie konkretnych produktów, czyli np. salony fryzjerskie, hotele, banki czy firmy telekomunikacyjne.

Franczyzę można podzielić również ze względu na organizację systemu.

• Bezpośrednia – najczęstszy i najprostszy model polegający na zawarciu umowy między franczyzodawcą a franczyzobiorcą. Franczyzodawca zobowiązuje się dołożyć wszelkich starań, by franczydobiorca był w stanie samodzielnie poprowadzić biznes. Oferuje mu pakiet szkoleń oraz całą swoją wiedzę merytotyczną i techniczną. Jest to współpraca bezpośrednia na zasadzie udzielonej licencji. Franczyzobiorca nie może zmieniać niczego w zakresie prowadzenia działalności, całkowicie podporządkowuje się franczyzodawcy, który będzie przeprowadzał okresowe kontrole jakościowe.
• Wielokrotna – franczyzobiorca zobowiązuje się do prowadzenia więcej niż jednego punktu franczyzowego. W umowie zostaje preczyzyjnie nakreślony teren, na którym owe punkty mogą być prowadzone oraz ich ilość.
• Masterfranczyza – podobna do franczyzy wielokrotnej, ponieważ także ustalane jest terytorium, na którym będzie działał franczyzobiorca. Różni się jednak tym, że może on wprowadzać własne zmiany w kwestii prowadzenia biznesu, po uprzedniej konultacji z franczyzodawcą. Ma również większą wolność i swobodę w działanu. Taki model franczyzy spotykany jest szczególnie w firmach międzynarodowych – oddział w każdym państwie musi dostosować się do wymogów i praw własnego kraju, dlatego potrzebna jest większa elastyczność w prowadzeniu działalności.
• Przedstawidzielstwo regionalne – osoba zwana przedstawicielem regionalnym wyszukuje franczyzobiorców dla franczyzodawców. Jednak nie podpisuje umowy i nie ma żadnych praw, tylko pośredniczy w kontakcie między tymi dwoma stronami.

Dlaczego franczyza jest udanym systemem?

System franczyzowy jest sprawdzonym modelem, który pozwala skorzystać z gotowej koncepcji na biznes. Działa nie tylko wtedy, gdy posiadasz budżet i chciałbyś otworzyć firmę, ale nie masz pomysłu jaką. Sprawdza się również w momencie, gdy ciężko przebić się w jakimś sektorze. Wyobrażasz sobie, aby zwykła osoba postanowiła nagle założyć własny bank bądź sieć telekomunikacyjną? Obecne koncerny działające na rynku są już obecne od dawna i trudno byłoby się wybić. Logistycznie również ciężkie byłoby to do zorganizowania. Dzięki franczyzie masz możliwość prowadzenia wymarzonego biznesu, bez narażania się skomplikowane procedury. W dodatku długo działające i rozpoznawalne branże mają duży budżet marketingowy i odpowiednio wyszkolonych ludzi, którzy zajmują się PR-em firmy. Choć Ty, jako zleceniobiorca musiałbyś dołożyć do tego swoją cegiełkę, na pewno byłoby to łatwiejsze niż zaczynanie od zera i promowanie nowopowstałej marki.

Jak podaje raport dotyczący rynku franczyz 2019/2020 w 2020 roku działało 1310 sieci franczyzowych i 83 tysiące franczyzobiorców. Są to duże liczby na rynek, jakim jest Polska. Obserowana jest także tendencja wzrostowa. Dane pokazują również, że w porównaniu z franczyzami, to nowe biznesy upadają częściej.

Franczyza – lista przykładowych firm działających w Polsce

W Polsce jednym z najpopularniejszych franczyzodawców pozostaje McDonald’s, ale również i Żabka. Jednak nie tylko one działają w naszym kraju. Przyjrzyjmy się innym, przykładowym firmom, których oddział mógłbyś założyć, gdybyś chciał:

• Auchan,
• Bobby Burger,
• Bytom,
• Da Grasso,
• Delikatesy Centrum,
• Diverse,
• Credit Agricole Bank Polska SA,
• Empik,
• Gatta,
• InPost,
• NeoNail,
• Natura,
• PKO Bank Polski S.A.,
• Pizza Hut,
• PZU,
• Subway,
• W. Kruk

Franczyza, czy warto? Zalety i wady franczyzy

Jak wszystko, tak samo i franczyza ma swoje wady i zalety. Na pewno jest to opłacalny system, ale nie dla każdego. Przejrzyj przygotowaną przez nas listę i zdecyduj, czy sam widziałbyś siebie w tym modelu.

Zalety

• gotowy pomysł – dostajesz sprawdzony przepis na prowadzenie firmy, wraz z zapleczem technicznym i handlowym,
• wsparcie – franczyzodawca cały czas służy ci radą i pomocą, a także organizuje dla Ciebie szkolenia,
• niskie ryzyko – mała jest szansa na to, że sobie nie poradzisz, w końcu dołączasz do stabilnej i znanej już sieci, stając się częścią firmy.

Wady

• odpowiedzialność – Twój jeden błąd może odbić się na całym przedsiębiorstwie,
• kontrole – musisz mieć na uwadze, że mogą się one zdarzać, ponieważ franczyzodawca będzie chciał się upewnić, że działasz zgodnie z jego zasadami i wytycznymi,
• brak wolności – nie będziesz mógł wymyślić własnej koncepcji i pracować według swojego pomysłu,
• opaty – na początku będziesz musiał zapłacić za samą licencję czyli za know-how, szkolenia i za wykorzystywanie znaku towarowego, a następnie, co miesiąc płacić procent bądź ustaloną kwotę franczyzodawcy. Może się tak zdarzyć, że przez pierwsze miesiące nic nie zarobisz, a wręcz będziesz musiał dokładać z własnej kieszeni, ponieważ twój punkt dopiero zacznie się rozkręcać, nie generując za dużo przychodu.