Co to jest upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym skierowanym do osób prywatnych, mieszkających na terenie Polski i nieprowadzących działalności gospodarczej.
Celem procedury upadłościowej, poprzedzonej szczegółową analizą sytuacji dłużnika, jest określenie planu spłaty wierzycieli i całkowita likwidacja długu osoby, mającej problemy z płynnością finansową. Postępowanie kończy się rozłożeniem wartości zadłużenia na raty, ustaleniem ich wysokości i terminów spłaty, a nawet umorzeniem części zobowiązań.
Podczas procedury upadłościowej sąd bierze pod lupę potrzeby mieszkaniowe, comiesięczne wydatki oraz możliwości zarobkowe osoby zadłużonej. Co ważne, upadłość konsumencka nie może skutkować pozbawieniem dłużnika środków potrzebnych do życia, w związku z czym do masy upadłościowej nie jest wliczana określona część dochodów upadłego oraz majątek ruchomy, który umożliwia codzienną egzystencję.
Upadłość konsumencka – kto może ją ogłosić?
Nowelizacja przepisów prawa upadłościowego, która obowiązuje od 24 marca 2020 roku, jasno określa, kto może złożyć wniosek o upadłość konsumencką. O ile przed nowelizacją sąd z góry odrzucał wnioski dłużników, których niewypłacalność spowodowana była rażącym zaniedbaniem, np. nierozważnym korzystaniem z szybkich pożyczek pozabankowych, tzw. „chwilówek”, tak po wprowadzeniu zmian mają oni prawo do złożenia wniosku, który następnie zostanie rozpatrzony w toku postępowania sądowego.
Złagodzenie przepisów spowodowało zwiększenie liczby składanych wniosków – od 2 112 w roku 2015 do 18 205 na koniec 2021 roku. Różnica, jak widzisz, jest ogromna! Największy wzrost odnotowano w latach 2020-2021, czyli bezpośrednio po zmianach w prawie upadłościowym. Na szczycie listy w 2021 roku było województwo dolnośląskie – 3 401 ogłoszonych upadłości konsumenckich. Na drugim biegunie znalazło się województwo zachodniopomorskie – 449 upadłości. Według specjalistów na koniec 2022 roku liczby te osiągną nowe, znacznie wyższe pułapy.
Kto jest uprawniony do ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
Osoba:
- będąca obywatelem Polski i mieszkająca na jej terytorium.
- prywatna, nieprowadząca działalności gospodarczej.
- niewypłacalna, która nie jest w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań.
- rzetelna wobec wierzycieli, która w ciągu 10 lat poprzedzających złożenie wniosku o upadłość nie działała na ich szkodę.
Należy podkreślić, że według prawa upadłościowego (art.11, pkt 1a) osoba niewypłacalna, uprawniona do wszczęcia procedury upadłościowej to dłużnik niespłacający swoich zobowiązań od minimum 3 miesięcy. Co więcej, miesięczne wynagrodzenie musi być zbyt niskie, by spłacać zadłużenie, a jednocześnie pokrywać koszty utrzymania.
Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej?
- Akcjonariusze i komandytariusze odpowiadający za zadłużenie spółek.
- Osoby, które są wypłacalne, a ich zaległości nie są starsze niż 3 miesiące.
- Osoby prowadzące działalność gospodarczą, która na dzień złożenia wniosku nie została wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji i Działalności Gospodarczej CEIDG.
- Małżonkowie.
- Rolnicy, prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą.
- Dłużnicy, przeciw którym w ostatnich 10. latach toczyło się postępowanie upadłościowe, w wyniku którego sąd umorzył część lub całość zobowiązań.
- Dłużnicy, którzy w ciągu ostatnich 10 lat działali na niekorzyść wierzycieli, np. przekazali swój majątek osobom trzecim, by uniknąć egzekucji komorniczej.
Jak wygląda proces upadłościowy?
Procedura upadłościowa to czasochłonny proces, którego pierwszym etapem jest złożenie wniosku w sądzie upadłościowym właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Wniosek może być złożony samodzielnie przez dłużnika lub przez wierzyciela.
Oprócz złożenia wniosku niezbędne jest dopełnienie wszelkich formalności mających na celu określenie przesłanek do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Pamiętaj, że wraz z nowymi przepisami nie musisz podawać przyczyny swojej niewypłacalności, jednak w dalszym ciągu jesteś zobowiązany do dopełnienia wszystkich procedur zwiększających szansę na skuteczne sfinalizowanie postępowania.
Co trzeba przygotować przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką?
- Dokładny spis wszystkich wierzycieli, zaległe kwoty i terminy płatności.
- Dokumenty poświadczające obecną sytuację finansową.
- Wykaz wszystkich elementów wchodzących w skład majątku (środki pieniężne, mienie ruchome i nieruchome) i ich szacowana wartość.
Wniosek wraz ze wszystkimi załącznikami umożliwi rzeczywistą ocenę statusu finansowego osoby zadłużonej. Dokumenty możesz przygotować samodzielnie, ewentualnie możesz skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej, która specjalizuje się w prawie upadłościowym.
Po złożeniu wniosku zostaje wyznaczony termin posiedzenia sądu, które odbywa się w sposób niejawny, czyli bez udziału stron postępowania. Po rozpatrzeniu wniosku, sąd może go oddalić lub ogłosić rozpoczęcie postępowania upadłościowego. Wskutek wszczęcia procedury upadłościowej postępowanie egzekucyjne ze strony wierzyciela zostaje zawieszone. W sytuacji, gdy spieniężona masa upadłościowa jest niewystarczająca do zaspokojenia wierzycieli, sąd ustala plan spłaty pozostałych wierzytelności. W wyjątkowych sytuacjach sąd może odstąpić od ustalenia planu spłaty i umorzyć zobowiązania upadłego.
Co zawiera wniosek o upadłość konsumencką?
Aby wniosek był poprawny, powinien być złożony na specjalnym formularzu. Druk dostępny jest na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Informacje, które należy uwzględnić we wniosku o upadłość konsumencką:
- nazwa sądu, który rozpatrzy wniosek,
- szczegółowe dane dłużnika (opcjonalnie dane przedstawiciela ustawowego dłużnika),
- szczegółowe dane pełnomocnika dłużnika,
- aktualne informacje o posiadanym majątku oraz jego szacunkowa wartość,
- spis wszystkich wierzycieli i wysokość długów,
- wszystkie zabezpieczenia ustanowione na majątku dłużnika, np. hipoteki,
- informacje o osiąganych przychodach,
- koszty utrzymania,
- uzasadnienie wniosku.
Ile kosztuje złożenie wniosku o upadłość konsumencką?
Koszt samego złożenia wniosku o upadłość konsumencką wynosi 30 złotych. Jeżeli dłużnik będzie reprezentowany przez pełnomocnika, naliczana jest dodatkowa opłata sądowa w wysokości 17 złotych. Potwierdzenie uiszczenia wymaganej płatności należy złożyć razem z wnioskiem.
W momencie ogłoszenia upadłości trzeba również doliczyć koszt postępowania sądowego oraz wynagrodzenie syndyka. Opcjonalnie dochodzi również koszt pełnomocnika.
Ile trwa procedura upadłościowa?
Długość trwania procedury uwarunkowana jest poziomem skomplikowania sprawy. Kluczowe są między innymi liczba wierzycieli, wysokość zadłużenia, wartość aktywów upadłego oraz możliwość ich spieniężenia. Najczęściej od złożenia wniosku do ogłoszenia upadłości mija od 3 tygodni do 3 miesięcy.
Kolejny etap, który jest właściwym postępowaniem upadłościowym z udziałem syndyka, likwidującym majątek upadłego, może zająć do 18 miesięcy. Ostatni etap to ustalenie realnego planu spłaty wierzytelności, który trwa maksymalnie 36 miesięcy. Można więc stwierdzić, że cała procedura postępowania upadłościowego to ok. 5 lat.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to szansa na zlikwidowanie długu i zyskanie komfortu psychicznego. Przywraca normalne warunki życiowe, zapewnia nowy start, wstrzymuje windykacje i postępowania egzekucyjne. Najczęściej jest jedynym sposobem, by wyjść ze spirali zadłużenia i złapać finansowy oddech. Należy jednak podkreślić, że bankructwo wiąże się także z szeregiem konsekwencji, czasem niezbyt przyjemnych, dlatego warto rozważyć wszystkie za i przeciw.
Najbardziej dotkliwym skutkiem jest likwidacja majątku, co znaczy, że w momencie licytacji nieruchomości, dłużnik musi zmienić miejsce zamieszkania. Oczywiście syndyk nie sprzeda elementów majątku, które są potrzebne do pracy zarobkowej, podstawowego wyposażenia domu, ubrań czy żywności, a z kwoty uzyskanej ze sprzedaży majątku dłużnik otrzyma sumę potrzebną na wynajęcie lokum zastępczego przez okres do 24 miesięcy.
Skutkiem upadłości konsumenckiej jest również zmniejszenie dochodów, brak możliwości zaciągnięcia kredytu, często także zablokowanie dostępu do konta osobistego. Dodatkowo następuje upublicznienie upadłości, przez co trudna sytuacja finansowa dłużnika jest jawna dla osób trzecich.
Podjęcie decyzji o rozpoczęciu procedury upadłościowej i ogłoszenie bankructwa nie jest łatwe i zależy od indywidualnej sytuacji dłużnika. Należy podkreślić, że całkowite umorzenie wierzytelności jest możliwe jedynie w wyjątkowych sytuacjach, takich jak brak majątku lub niezdolność do podjęcia pracy zarobkowej. W innych przypadkach upadłość oznacza duże straty i ograniczenia, a uwolnienie się od długów będzie wiązało się z utratą części lub całego majątku.
